NIK skontrolował 4 z 8 spółek komulanych w województwie lubelskim, które wytwarzały ciepło w wyniku spalania węgla. Jedą z nich był radzyński PEC.

Kontrola dotyczyła lat 2018-2021. Głównym jej celem było sprawdzenie, czy gminne przedsiębiorstwa energetyki cieplnej (PEC) działające w województwie lubelskim dotrzymywały obowiązujących standardów emisyjnych oraz zapewniły prawidłową eksploatację instalacji i urządzeń ograniczających nadmierną emisję pyłów i gazów. W kontroli zbadano również zawieranie i realizację umów na dostawy węgla, realizację przedsięwzięć inwestycyjnych, sytuację ekonomiczno-finansową w aspekcie możliwości realizacji statutowych zadań, a także przestrzeganie przepisów o zasadach wynagradzania członków zarządów i rad nadzorczych.

PEC-e przestrzegały obowiązujących standardów emisyjnych oraz zapewniły prawidłową eksploatację instalacji i urządzeń ograniczających emisję pyłów i gazów. Nieprawidłowości dotyczyły jednak innych skontrolowanych obszarów.

Zakupy węgla

1. Radzyński PEC przeprowadził 3-krotnie postępowanie na zakup węgla z naruszeniem wewnętrznych regulacji. W trzech umowach w niewystarczający sposób zabezpieczono interesy spółki.

2. Nie określono mierników dla jednego z kryteriów oceny ofert (współpraca oferenta z zamawiającym) w postępowaniach na dostawę węgla przeprowadzanych w latach 2018–2020. Tym samym przyznanie punktów oferentom za to kryterium było wynikiem subiektywnej oceny członków komisji przetargowej i mogło prowadzić do naruszenia zasad uczciwej konkurencji. W postępowaniu z 2019 r. zastosowane kryterium 5 proc. za doświadczenie we współpracy z zamawiającym było decydujące i skutkowało tym, że spółka zakupiła węgiel od dotychczasowego dostawcy po cenie wyższej (o 52 tys. zł) od najniższej oferty złożonej w tym postępowaniu.

3. Nie naliczono (lub zaniżono naliczanie) kar umownych dostawcom węgla. Chodzi o ponad 200 tys. zł w przypadku PEC Radzyń Podlaski. Przyjęty sposób rozliczenia roszczeń z tytułu kar umownych bez wystawiania not obciążeniowych (tj. obniżenie ceny netto dostarczonego miału węglowego poprzez jej pomniejszenie o wysokość należnych spółkom kar umownych w fakturach korygujących wystawionych przez dostawców węgla) wywarł skutki podatkowe po stronie dostawców węgla, powodując zmniejszenie podatku od towarów i usług o łączną kwotę 84,5 tys. zł. Ten sposób rozliczenia mógł prowadzić do zmniejszenia wykazywanych przez dostawców przychodów podlegających opodatkowaniu. Oprócz tego wywarło to również skutki w rozliczeniach radzyńskiego PEC-u z tytułu:

- podatku dochodowego od osób prawnych poprzez zaniżenie przychodu spółek o kwoty stanowiące wartość kar umownych;
- podatku od towarów i usług poprzez niezasadne obniżenie podatku naliczonego w związku z przyjęciem nieprawidłowo wystawionych faktur korygujących.
W ocenie NIK, powyższe nieprawidłowości świadczą o niewystarczającym nadzorze nad zawieraniem i realizacją umów na dostawy węgla przez zarząd spółki.

4. Nie egzekwowano od dostawców certyfikatów jakości węgla.

Inwestycje

W odniesieniu do budowy elektrociepłowni gazowej, kontrola wykazała, że Zarząd PEC Radzyń Podlaski zawierając umowę na realizację tego zadania zaciągnął zobowiązanie o wartości przekraczającej limit zobowiązań, określony uchwałą wspólników spółki. Od wykonawcy nie wyegzekwowano złożenia zabezpieczenia należytego wykonania umowy odpowiadającego zmienionym terminom realizacji zadania, na etapie trwających prac budowlanych.

Wynagrodzenia członków zarządów i rad nadzorczych

Członkom zarządów PEC przysługiwało oprócz stałego wynagrodzenia miesięcznego wynagrodzenie zmienne, uzależnione od realizacji celów zarządczych. Nieprawidłowości w tym obszarze dotyczyły wypłacenia Prezesowi Zarządu PEC Radzyń Podlaski wynagrodzenia zmiennego za 2020 r. w kwocie 9,4 tys. zł pomimo nieosiągnięcia wymaganego poziomu realizacji celów zarządczych.

W wyniku kontroli Prezes NIK skierował do Ministra Finansów powiadomienie w związku z przyjętym przez PEC Radzyń Podlaski sposobem rozliczenia dostaw węgla. W odpowiedzi Zastępca Szefa KAS poinformował o prowadzonych czynnościach analitycznych we wskazywanej przez Prezesa NIK sprawie, których wyniki będą podstawa do podjęcia stosownych działań o charakterze prewencyjno-kontrolnym, w celu zminimalizowania dalszego występowania nieprawidłowości.

Pełne wystąpienie pokontrolne NIK znajdziecie tutaj (43 strony)