Radzyń Podlaski - Nasze miasto z dobrej strony! Mamy 29 marca 2024 imieniny: Wiktoryny, Eustachego | Jutro zmiana czasu na letni

Reklama

Parafia unicka w Radzyniu

Arkadiusz Kulpa   
sobota, 12 grudnia 2009 10:41

Cerkiew pw. św. Jerzego Zwycięzcy w Radzyniu - foto: M. Szwalbe 1908W 1595 roku została zawarta unia kościelna pomiędzy częścią biskupów prawosławnych Rzeczpospolitej Obojga Narodów a Kościołem katolickim w Rzymie.

Ogłoszono ją rok później w 1596 r. na Synodzie w Brześciu i dlatego unia ta przeszła do historii pod nazwą Unii Brzeskiej. Unia Brzeska miała na celu podporządkowanie Kościoła prawosławnego jurysdykcji papieskiej na terenie Rzeczpospolitej przy zachowaniu przez ten kościół dotychczasowego obrządku. Przyczyną jej zawarcia była chęć uniknięcia wpływu patriarchatu moskiewskiego na prawosławną hierarchię Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

W Radzyniu parafia prawosławna istniała już od 1468 roku, a po Unii Brzeskiej przekształciła się w parafię unicką. Cerkiew unicka została wybudowana w Radzyniu w 1703 roku. Ufundował ją Stanisław Antoni Szczuka, ówczesny właściciel Radzynia. Kościół był pod wezwaniem Św. Jerzego. Znajdował się w na dzisiejszej ulicy Partyzantów w miejscu gdzie obecnie stoją Domy Nauczyciela. Zaprojektował go Piotr Levitoux. Był sosnowy na kamiennej podmurówce . Miał 17,5 m. długości i 9 m. szerokości. Pokryty był gontowym dachem i miał kopułę zwieńczoną krzyżem.

Cerkiew posiadała ikonostas i carskie wrota. W ołtarzu głównym znajdowała się ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem przybrana w złoconą sukienkę i korony. Wokół ikony porozwieszane były wota. W świątyni były jeszcze dwa boczne ołtarze. W jednym znajdował się obraz Św. Mikołaja, a w drugim Dzieciątka Jezus. Cerkiew miała też chór i organy. Do zespołu cerkiewnego należała też plebania i budynki gospodarcze.

Synod w Zamościu z 1720 roku wprowadził zmiany w wystroju wewnętrznym cerkwi unickich upodabniając je do kościołów łacińskich (ławki, konfesjonały itp.). Obrządek unicki od łacińskiego różnił staro – cerkiewno - słowiański język liturgii, przyjmowanie komunii pod dwiema postaciami, używanie kalendarza juliańskiego oraz brak celibatu u księży.

Ludność obu obrządków w Radzyniu żyła w przyjaźni. Unici uczestniczyli w świętach katolickich a katolicy w świętach greckokatolickich. Do radzyńskiej cerkwi przybywały pielgrzymki ponieważ ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem z głównego ołtarza zaczęła z czasem słynąć cudami.

13 maja 1875 roku, carat zlikwidował wszystkie parafie unickie zamieniając je na prawosławne. Dotyczyło to też parafii radzyńskiej. Wierni jednak nie chcieli przyjąć prawosławia i dopuścić do odebrania im świątyni. Spotykały ich z tego powodu ostre represje ze strony wojsk rosyjskich. To samo spotykało duchownych unickich. Proboszcz parafii radzyńskiej Antoni Szelemetko został internowany w Siedlcach. Nowy proboszcz Jan Łagodyński przyjął prawosławie ale wierni nadal stawiali opór i nie przychodzili na nabożeństwa do swojej dawnej świątyni.

W 1878 roku na polecenie rządu carskiego, cerkiew unicka w Radzyniu została rozebrana. Z materiału z jej rozbiórki zbudowano szkołę w Zbulitowie, głównie w celu rusyfikacji, ale rodzice nie chcieli posyłać do niej dzieci i dlatego wkrótce budynek został sprzedany Żydowi.

W 1882 roku Rosjanie wybudowali w Radzyniu murowaną cerkiew prawosławną pod wezwaniem Św. Jerzego. Obok cerkwi wybudowano też dzwonnicę. Do budowy cerkwi zmuszano miejscową ludność unicką. Tych, którzy stawiali opór spotykały ciężkie kary. Cerkiew pobudowano na placu miejskim wbrew woli Rady Miasta. Świątynia stała w miejscu gdzie obecnie znajduje się boisko Szkoły Podstawowej nr 1.

15 stycznia 1923 roku cerkiew prawosławna została przejęta przez rzymsko – katolicką parafię Świętej Trójcy w Radzyniu. 24 czerwca tego samego roku była cerkiew została wyświęcona na świątynię katolicką pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego.

W czasie II wojny światowej kościółek ten został tak uszkodzony podczas bombardowania, że po wojnie podjęto decyzję o jego rozbiórce. Z materiałów budowlanych pozostałych po świątyni wybudowano plebanię przy kościele Świętej Trójcy.

 

Źródła:

-Tadeusz Semeniuk „Kalendarium dziejów Parafii Św. Trójcy w Radzyniu Podlaskim oraz Dekanatu Radzyńskiego"

-Dzieje parafii unickiej w Radzyniu Podlaskim - referat wygłoszony przez dr Agnieszkę Gątarczyk na sesji popularno naukowej w dniu 13 czerwca 2008 r. z okazji 540- lecia Radzynia Podlaskiego

 

Zaloguj się, aby dodać komentarz. Nie masz jeszcze swojego konta? Zarejestruj się.