Metro w Moskwie uchodzi za dumę i kolejny symbol stolicy Rosji.

  Nie ma co ukrywać - jest uznawane za najlepsze na świecie. Perony i hale stacji przypominają miniaturowe pałace ozdobione kryształowymi żyrandolami, rzeźbami i mozaikami. Sieć moskiewskiego metra jest ogromna, dlatego tez w paru słowach postaram się przekazać swoje wrażenia, które pozostają na długo w pamięci.

Aby zrozumieć ogrom wykonanych prac oraz monumentalność budowli przede wszystkim należy sięgnąć do historii. Pierwsze projekty moskiewskiego metra powstały już w 1901 roku. Wtedy to miejscowa prasa uznała pomysł budowy podziemnej kolei za "wyjątkowo zuchwały". Jednak potrzebne było usprawnienie komunikacji w stolicy, więc budowa okazała się być na tyle konieczna, że w połowie lat trzydziestych zrealizowano pierwotne zamierzenia. Budowę metra powierzono dwóm wybitnym, młodym komunistom, Nikicie Chruszczowowi i Łazarowi Kaganowiczowi [Никите Хрущёвову, Лазару Кагановичу]. Podziemna kolej miała stać się wizytówką socjalizmu i dowodem wielkich osiągnięć robotników i chłopów. Prace budowlane rozpoczęły się w grudniu 1931 roku, a więc miał je budować cały naród, dlatego też do stolicy sprowadzono robotników z całego byłego Związku Radzieckiego. Wspomagali ich żołnierze Armii Czerwonej, a także członkowie Komsomołu. Ich społeczna praca oraz wkład włożony w budowę metra upamiętniony został nadaniem jednej ze stacji nazwy Komsomolskaja [Комсомольская].

Pierwsza linia moskiewskiego metra została uruchomiona 15 maja 1935 roku i przebiegała od stacji Sokolniki [Сокольники] do stacji Park Kultury [Парк Культуры] z odgałęzieniem do stacji Smolenskaja [Смоленьская]. Jeszcze przed wybuchem drugiej wojny światowej, udało się zrealizować dwie nowe linie. Jesienią 1941 roku, kiedy wojska niemieckie dotarły na przedpola Moskwy, a Związek Radziecki walczył o przetrwanie, metro posłużyło mieszkańcom Moskwy za schron przeciwlotniczy. Zgodnie z postanowieniem państwowego komitetu z 15 października 1941 roku, w wypadku zdobycia stolicy, metro miało zostać zniszczone. Do tego jednak nie doszło, a do historii przeszła za to stacja Majakowskaja [Маяковская], w której zlokalizowane zostało dowództwo sił obrony przeciwlotniczej. To właśnie stąd Stalin wygłosił przemówienie do generalicji i aktywistów partyjnych w wieczór poprzedzający wymarsz Armii Czerwonej na front. Natomiast stacja Kirowskaja [Кировская] (obecnie przemianowana na Czistyje Prudy [Чистые Пруды]), była siedzibą sztabu generalnego przez całą II wojnę światową. Skąd Stalin wraz ze swoimi doradcami, planował pierwsze ofensywy przeciwko nazistom. Dzięki temu, metro stało się ważnym symbolem oporu wobec hitlerowskiej agresji.
Moskiewskie metro przetrwało jednak zawieruchę wojenną.

Po wojnie można było bez przeszkód kontynuować jego rozbudowę. Wtedy między innymi powstała linia okrężna [Кольцевая], która umozliwia przesiadki i szybkie dotarcie  z jednego krańca miasta w drugi. W latach pięćdziesiątych, część linii zrealizowano jako metro głębokie. Stacje miały bowiem służyć za schrony przeciwatomowe. Pierwszym patronem moskiewskiego metra był Łazar Kaganowicz [Лазар Каганович], współtwórca pierwszej podziemnej trasy w Moskwie. W latach 1957 - 1992 metro nosiło imię Włodzimierza Lenina.

Najstarsze stacje uchodzą za najpiękniejsze. Do opracowania ich wystroju zatrudniono bowiem kilku czołowych artystów radzieckich. Ograniczeni ramami realizmu socjalistycznego, podejmowali takie tematy, jak rewolucja, obrona narodu i radziecki styl życia. Stacja Majakowskaja [Маяковская], została zaprojektowana w 1939 roku, a jej projekt zdobył Grand Prix na Wystawie Światowej w Nowym Yorku. Ten sam autor zaprojektował również stacje Kropotkinskaja [Кропоткинская] i Płoszczad' Riewolucji [Площадь Революции]. Tę ostatnią zdobi ciąg obłożonych marmurem arkad. Przy każdej z nich stoją brązowe posągi  przedstawiające „bohaterów dnia codziennego": żołnierzy Armii Czerwonej, robotników, sportowców, marynarzy, pionierów, matkę z dzieckiem.

Wnętrze stacji Komsomolskaja [Комсомольская] tworzą lśniące żyrandole oraz sztukateria o motywach roślinnych. Ich autor za swoje dzieło-projekt otrzymał nagrodę na Wystawie Światowej w Nowym Yorku. Na stacji Nowokuznieckaja [Новокузнецкая] zachwycają płaskorzeźby z postaciami rosyjskich bohaterów narodowych, miedzy innymi: Minina [Минина], Pożarskiego [Пожарского], feldmarszałka Kutuzowa [Кутузова] i innych.

Wystrój moskiewskiego metra miał stanowić natchnienie dla podróżujących, dlatego dekoracje wielu stacji z lat czterdziestych i pięćdziesiątych wychwalają władzę sowiecką. Stacja Tieatralnaja [Театральная] z ceramicznymi okładzinami sławi sztukę byłych republik radzieckich, natomiast mozaiki stacji Biełoruskaja [Беларусская] i Kijewskaja [Киевская] prezentują krzepkich rolników zadowolonych z urodzaju.

Nawet zewnętrzną, nadziemną część stacji projektowano tak, by miała wydźwięk propagandowy. Jeśli popatrzeć z lotu ptaka na wejścia do stacji Arbatskaja [Арбатская], zobaczymy kształt sowieckiej gwiazdy czerwonej.

W późniejszych czasach nie budowano już stacji o tak imponującym wyglądzie, jednak projektantom niektórych współczesnych stacji, takich jak Czechowskaja [Чеховская], która powstała w 1987 roku, pozostawiono dużo twórczej swobody.

Niewielu mieszkańców Moskwy i turystów wie, że moskiewskie metro posiada również swoje muzeum. Mieści się ono w naziemnym budynku stacji Sportiwnaja [Спортивная],  bliżej stadionu na Łużnikach [Лужники]. Wśród eksponatów znajdują się  fotografie przedstawiające budowę stacji i tuneli, wyposażenie metra, modele pociągów, bilety i schematy pokazujące rozmieszczenie stacji –„dzielnic podziemnego miasta”. Niestety, odnalezienie muzeum stanowi nie lada wyzwanie.

Nie wszystkie tunele „podziemnego miasta” są udostępnione dla zwykłych ludzi. Istnieje bowiem druga sieć metra, określona kryptonimem system D-6, bardziej znana również jako Metro-2. Ten tajny system podziemnych tuneli, składający się z trzech linii, funkcjonuje niezależnie od metra publicznego. Niedostępne dla zwykłych śmiertelników tunele, od czasu powstania, służyć miały wtajemniczonym członkom aparatu władzy. Tajne metro kontrolowane jest ponoć przez służby specjalne. Podobne systemy istnieją też w Bukareszcie, Londynie, Pekinie i Waszyngtonie.

Współczesne moskiewskie metro liczy łącznie 292 kilometry i składa się z 12 linii, na których zlokalizowanych jest 177 stacji. Kolej podziemna przewozi każdego dnia ponad 9 milionów pasażerów i uznawana jest za najsprawniejszy i najbardziej wydajny system metra na świecie. Średnia odległość pomiędzy stacjami wynosi 1,8 km, najmniejsza 0,5 km, a największa 3,41 km. Spośród wszystkich stacji, 15 jest naziemnych. Najgłębsza stacja znajduje się na głębokości 84 metrów. Łącznie, w moskiewskim metrze znajduje się 637 schodów ruchomych. Ich łączna długość wynosi niespełna 67 km. Najdłuższe z nich mają 126 metrów długości, a jazda nimi zajmuje około 3 minuty. Metro obsługiwane jest przez 16 zajezdni, z których każdego dnia wyjeżdża ponad 1000 pociągów. Tabor składa się z 4500 wagonów, z czego dziennie używanych jest około 3500. W sumie kursuje więc ponad 500 składów. Średnio każdego dnia jeden wagon pokonuje 548 km z prędkością 42 km/h. Metro zatrudnia ponad 35 tyś. pracowników. Punktualność podziemnej kolei wynosi niemal 100%, bo 99,98%. Najmniejszy odstęp pomiędzy dwoma pociągami, to 1,5 minuty. Długość przeciętnej podróży wynosi natomiast 13 km.

Za każdym razem,  kiedy korzystam z najszybszego środka lokomocji w Moskwie, zachwycam się jego wystrojem oraz niezawodnością komunikacji.

Właśnie takie jest moskiewskie metro, a zwiedzając stolicę Rosji koniecznie skorzystajcie z tej formy podróży, gdyż nie odczujecie „wielkomiejskich” korków.

Moskiewskie metro w fotografii znajdziecie na tej stronie internetowej.