Coraz dłuższy dzień, coraz wyższe temperatury to oznaka wiosny.

Po zimie każdy z nas wypatruje oznak budzącej się przyrody. Widoczne są nabrzmiewające pąki na drzewach i krzewach, żółtobiałe bazie na wierzbach. Największą jednak radość sprawiają te pierwsze wiosenne kwiatki, pojawiające się czy to na krzewach, czy to u innych wczesnowiosennych roślinach. Po bezbarwnej zimie jesteśmy wyczuleni na pojawiający się kolor w naszych „szarych” ogrodach.

Ale zanim jeszcze roztopi się śnieg już możemy zauważyć białe dzwoneczki Śnieżyczki nazywaną inaczej przebiśniegiem (Galanthus nivalis). Zaraz za nimi pojawią się pierwsze krokusy – ich kwitnieniepobudza nasz apetyt na więcej barw i kolorów.

Krokus, którego prawidłowa nazwa brzmi Szafran spiski (Crocus Scepusiensis) jest rośliną cebulową, którą spotykamy na całym świecie. Najpiękniej wygląda sadzony w większej grupie, na trawniku lub na rabatach z niskich roślin cebulowych lub niskich bylin. Idealnie nadaje się do naszych rabat skalnych. Polecam sadzić je w takich miejscach by widoczne też były z naszych okien. Ich intensywne kolory sprawią nam wiele radości. Jest to roślina objęta ochroną gatunkową na stanowiskach naturalnego występowania. Krokus, Szafran to nie tylko roślina ozdobna, to też roślina użytkowa, uprawowa. Z wysuszonych znamion słupka (niekiedy z pręcikami) otrzymuje się żółty proszek o korzennym, ostro gorzkim smaku zwany szafranem. Czy wiesz, że do otrzymania 1kg suchych znamion potrzeba ok. 120 tysięcy kwiatów? Szafran był i pozostał najdroższą przyprawą na świecie. Krokus wykorzystywany jest w przemyśle farmakologicznym do wyroby np. leków homeopatycznych. Znajduje zastosowanie w barwieniu tkanin, wyrobów cukierniczych, alkoholowych i kosmetyków.  W kuchni staropolskiej był również używany do barwienia ciast, zwłaszcza mazurków wielkanocnych.

Do zwiastunów wiosny trzeba też zaliczyć ciemierniki. To, co je wyróżnia i podkreśla ich ogromną atrakcyjność, to nietypowy jeszcze zimowy termin kwitnienia. Spośród kwitnących zimą ciemierników najbardziej znany jest Ciemiernik biały (Helleborus niger), W krajach o łagodnym klimacie ciemiernik biały zakwita w listopadzie i grudniu i jest popularną dekoracją w okresie Bożego Narodzenia stąd też jego inna nazwa „Róża Bożego Narodzenia”. W Polsce ciemiernik ten kwitnie w zależności od pogody od stycznia do kwietnia. Może się zdarzyć, że zakwitnie jesienią, gdy dłużej utrzymują się dodatnie temperatury. Roślina wytrzymała, obficie kwitnie, kwiaty całkiem spore – ok. 5 – 7 cm średnicy. Ciemiernik to obowiązkowa roślina na naszych rabatach. Dobrze wyglądają w towarzystwie innych wczesnowiosennych roślin (np. zawilców, przebiśniegów, przylaszczek). Doskonale prezentują się na tle roślin zimozielonych. Można nimi podsadzić niewielkie iglaki, czy też krzewy liściaste, które o tej porze roku jeszcze się nie pobudziły. Najefektowniej ciemierniki prezentują się posadzone w grupach pomiędzy krzewami lub pod drzewami. Są doskonałe do nasadzeń naturalistycznych. Ciemierniki nadają się na kwiaty cięte, charakteryzują się dużą trwałością po ścięciu (do 2 tygodni). W obrębie Rodzaju Ciemiernik mamy wiele gatunków i odmian, różniących się barwą kwiatów, porą kwitnienia i wytrzymałością na mróz. W naszych warunkach klimatycznych lubi przemarzać Ciemiernik ogrodowy (Helleborus × hybridus) i Ciemiernik korsykański(Helleborus argutifolius). Na zimę lepiej je okryć gałązkami świerkowymi.

A wiosna bez pierwiosnków, bez bratków? Niezaprzeczalnie to prawdziwe kwiaty wiosny. Pierwiosnki i Bratki chętnie sadzimy w naszych ogrodach, a prymulki uprawiane w doniczkach często zdobią wiosną nasze domy.

Pierwiosnek zwany inaczej prymulą (Primula L.) to bogactwo gatunków i odmian. Czy wiesz, że w obrębie rodzaju Pierwiosnek wyodrębnia się ok. 500 gatunków!  Nazwa rodzajowa pierwiosnka pochodzi od łacińskiego słowa primus - wczesny. Pierwiosnki kwitną od marca do początku lata, w zależności od odmiany. Łatwe w uprawie, świetnie sprawdzają się na skalniakach i wiosennych rabatach. Dobrze wyglądają w towarzystwie roślin cebulowych kwitnących wiosną. Trzeba tylko z umiarem dobierać kolory, zarówno tych pierwszych, jak i drugich. Jeśli będzie zbyt kolorowo, możemy przyćmić urok samych kwiatów. Najlepiej pierwiosnki wyglądają posadzone w większej grupie w formie plam barwnych (minimum po 3 szt. jednego koloru) pod bezlistnymi jeszcze drzewami lub krzewami, Dobrze komponują się z roślinami zimozielonymi, np. bluszcz, barwinek czy bergenia. Pasują do ogrodów skalnych. Najbardziej popularne i znane są Pierwiosnki bezłodygowe (Primula vulgaris) – u tego gatunku kwiaty wyrastają wprost ze środka rozety liściowej. Ale jest wiele innych gatunków, na które warto zwrócić uwagę i co ważne, różna jest ich pora kwitnienia. Do ciekawych odmian wcześnie kwitnących można zaliczyć Pierwiosnka ząbkowanego (Primula denticulata) o pięknym główkowatym kwiatostanie, czy podobnie kwitnącego Pierwiosnka zarzyczkowatego (Primula cortusoides). Ciekawe odmiany o późniejszym terminie to np. Pierwiosnek japoński (Primula japonica) i jeden z najbardziej oryginalnych pierwiosnków, a mianowicie Pierwiosnek Viala (Primula vialii) – oba gatunki kwitną w okresie letnim (VI-VII).

Wśród bylin kwitnących wiosną wartą zainteresowania jest Bergenia - rośliną długowieczna, na jednym miejscu może rosnąć nawet do 10 lat. Jest bardzo odporna na niesprzyjające warunki uprawy i wytrzymała na mrozy, może być sadzona na różnych stanowiskach – w słońcu i w cieniu, także pod drzewami. Dobrze rośnie w pobliżu zbiorników wodnych. Bergenia stanowi dekoracyjny element kompozycji w ogrodzie niemalże przez cały rok (zimozielona). W okresie wiosennym zachwyca kwiatami, zebranymi w wiechowate kwiatostany. Barwa kwiatów to odcienie: różu, purpury, a także biel. Dekoracyjne są również liście – skórzaste, błyszczące, zielone, a w okresie jesienno zimowym zabarwiają się na purpurowo. Bardzo dobrze komponuje się z roślinami o wąskich liściach jak np. liliowcami. Świetnie prezentują się także w towarzystwie licznych traw. Zdaje egzamin jako roślinę okrywową (7 szt./m2). Bergenie to pożądane byliny w ogrodach ze względu na uniwersalność zastosowania, a także niewielkie wymagania.

W naszych ogrodach spotykamy zazwyczaj odmiany z gatunku Bergenia sercolistna (Bergenia cordifolia) inaczej zwaną sercowatą i odmiany z gatunku Bergenia grubolistna (Bergenia crassifolia).

Roślina, bez której nasz ogród w wiosennej odsłonie nie może się obyć to Serduszka – bylina z ogródka „naszej Babci”. Od kilku lat przeżywa swój renesans. W niektórych krajach Serduszka (Dicentra) nazywana jest krwawiącym sercem (bleeding heart). Kształt kwiatów jednego z gatunków - Serduszki okazałej, przypomina serce z wypływającą kroplą. Nasze ogrody może zdobić kilka gatunków serduszek. Wszystkie mają dekoracyjne pierzaste liście. Na początku wiosny pojawiają się najpierw liście, w maju pojawiają się kwiaty różowe lub białe. Najbardziej popularną jest Serduszka okazała (Dicentra spectabilis). Najlepsze stanowiska dla tej rośliny to lekki półcień. Najlepsze towarzystwo to niskie paprocie i funkie, trawy ozdobne, powojniki, żurawki – rośliny te zasłonią puste miejsce po zanikających latem pędach serduszki.

Zwiastunem wiosny w barwach fioletowo-bordowo-kremowych jest wszystkim nam znana Sasanka (Pulsatilla vulgaris)  – w naszych ogrodach uprawia się najczęściej mieszańce ogrodowe. Poszukiwana i atrakcyjna ze względu na bardzo wczesny okres kwitnienia. Górale twierdzą, że gdy na halach zakwitną sasanki, to znak, że wiosna zagościła w przyrodzie na dobre. Liście sasanki wykształcają się w pełni latem, dlatego jej wczesnowiosenne kwitnienie jest tak atrakcyjne. Najczęściej kwitną na purpurowo-fioletowo. Sasanka ozdobna jest również po przekwitnięciu, nie należy spieszyć się obcinaniem przekwitłych kwiatostanów. Dlaczego? Zobaczycie sami. Sasanka nadaje się na rabaty i do ogródków skalnych, a także do sadzenia kępami przy domach, ogrodzeniach. Sasanki ogrodowe można sadzić na rabatach oraz w dużych ogrodach skalnych. Czy wiesz, że dawniej, w lecznictwie, stosowano ziele sasanki, jako środek uspokajający?

Cenną byliną ogrodową kwitnącą na wiosnę jest Miodunka (Pulmonaria) przez lata zapomniana, znowu staje się popularna. Obowiązkowa roślina dla pszczelarzy. Wcześnie kwitnie, daje „pożytek” dla pszczół. Nie tak dawno miodunka miała duże zastosowanie w medycynie oficjalnej i ziołolecznictwie ludowym. Receptury na zastosowane miodunki, można było znaleźć w “Zielniku lekarskim” z 1905r. Nazywana była płucnikiem lekarskim, zgodnie z nazwą łacińską Pulmonaria (pulmones – płuca). Jak sama nazwa wskazuje preparaty uzyskane z miodunki były stosowane w leczeniu chorób układu oddechowego.

Miodunka rośnie w kępach. Jej kwiaty się mienią: fioletowe różowe, purpurowo fioletowe, różowawo-czerwone, a nawet niebieskie. Kolor kwiatów miodunki zależy od tego, na jakim etapie rozwoju jest roślina. Odczyn podłoża też wpływa na wybarwienie. Bardzo atrakcyjne są same liście. Często nakrapiane, w różnego rodzaju plamki. Miodunki to idealne rośliny na cieniste i półcieniste rabaty, możemy posadzić je pod drzewami i krzewami, w towarzystwie innych roślin cieniolubnych np. funkie, paprocie, zawilce. Byliny te ładnie się rozrastają, dlatego na odpowiednich stanowiskach mogą spełniać rolę roślin okrywowych, szczególnie, jeśli zostaną posadzone w jednogatunkowej grupie. (Więcej informacji o poszczególnych gatunkach znajdziecie na naszej stronie internetowej).

Nie zapominajmy także o roślinach cebulowych: cebulice, tulipany, hiacynty, narcyzy, żonkile, szafirki, szachownice – to pierwsze wiosenne kwiaty. Wyglądają pięknie w każdym ogrodzie, na każdej rabacie i w każdym towarzystwie. Jeśli chcemy by na wiosnę w naszym ogrodzie zrobiło się ładnie i kolorowo, musimy zaplanować sobie ich nasadzenia już jesienią. Wystarczy kilka cebulek, żeby zrobiło się radośnie.