Karol Lipiński - Najsłynniejszy Radzyniak

Mariusz Szczygieł

piątek, 09 stycznia 2009 01:21

lipinski Karol Józef Lipiński (ur. 30 października 1790 w Radzyniu Podlaskim na Lubelszczyźnie, zm. 16 grudnia 1861 w Urłowie) - polski skrzypek, kompozytor i pedagog.

Od wczesnego dzieciństwa zdradzał wybitne zdolności muzyczne. Gry na skrzypcach uczył się od piątego roku życia - początkowo od ojca Feliksa (1765-1847) (kapelmistrza orkiestry w majątku Potockich w Radzyniu Podlaskim koło Lublina).

Po przeniesieniu się Lipińskich w 1799 roku do Lwowa grał w orkiestrze prowadzonej przez ojca w domu Adama Starzeńskiego oraz w zespołach kameralnych. Pod koniec 1809 r. Lipiński został zaangażowany na stanowisko koncertmistrza orkiestry teatru niemieckiego we Lwowie ( Obowiązujący do 1842 roku przywilej teatralny obejmował tylko teatr niemiecki - polscy aktorzy działali wyłącznie na podstawie nie zawsze formalnych umów z przedsiębiorcami austriackimi). Po dwóch latach pracy w orkiestrze został jej kapelmistrzem. We Lwowie mieszkał przez 40 lat do 1839 r., pracując jako dyrygent, a potem dyrektor orkiestry. We Lwowie powstała zdecydowana większość jego kompozycji, m.in. symfonie, trzy koncerty skrzypcowe, kaprysy, polonezy.

Około 1810 roku powstały pierwsze autorskie utwory Lipińskiego: 3 symfonie Es-dur, B-dur, Uwertura D-dur. W 1812 roku odbył podróż do Warszawy, aby zapoznać się z pracą teatru operowego.

W roku 1814 wyjechał do Wiednia, aby poznać sławnego wówczas niemieckiego skrzypka-wirtuoza Ludwika Spohra. Po tym spotkaniu postanowił obrać karierę koncertującego skrzypka, zaś po powrocie do Lwowa porzucił pracę w teatrze i zajął się doskonaleniem gry na skrzypcach. Równocześnie tworzy i zajmuje się działalnością pedagogiczną.

Pod koniec października 1817 r. udaje się na koncerty do Włoch. Spotał się z Paganinim w 1818 r. (wspólnie koncertowali dwukrotnie 17 kwietnia i 24 maja 1818 r.).

W latach 1819-1824 koncertował w Kijowie, Krakowie, Poznaniu, Berlinie, Lipsku i Wrocławiu, Wilnie, Krzemieńcu i Kamieńcu Podolskim. W tym czasie powstały liczne jego utwory.

W 1823 r. koncertował w Kijowie wspólnie z Marią Szymanowską. Występował w Warszawie w grudniu 1827 i na początku 1828 r. dając sześć koncertów w Teatrze Narodowym, po których otrzymał nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królewsko-Polskiego.

W 1829 r. podczas uroczystości koronacyjnych Mikołaja I, na które przybył również Paganini obaj artyści koncertowali wywołując w prasie warszawskiej gorącą polemikę na temat wyższości ich gry. Lipiński po powrocie z Warszawy zaniechał koncertowania i poświęcił się pracy kompozytorskiej. W 1834 r. rozpoczął występy z nowym repertuarem w Warszawie i Poznaniu, w 1835 roku udał się na półtoraroczną podróż artystyczna na Zachód. W Lipsku sprawował stanowisko koncertmistrza w słynnej orkiestrze Gewandhaus. Stamtąd udał się do Paryża. Koncertował niewiele z powodu długiej naprawy uszkodzonych skrzypiec. Z Paryża przeniósł się z koncertami do Anglii (Londyn, Manchester).

W latach 1837-1839 poczynił starania o stanowisko koncertmistrza kapeli króla saskiego w Dreźnie, które otrzymał w 1839 r. Niemal do ostatnich dni swego życia dzialalność jego związana była z tym miastem.

Współpracował z R. Wagnerem, przyjaźnił się z R. Schumannem. W Dreźnie powstały jego ostatnie utwory.Tutaj też rozwinął swoją działalność pedagogiczną kształcąc wielu skrzypków i opiekując się młodymi talentami (H. Wieniawski). Paganini zapytany, kto według niego jest najlepszym skrzypkiem na świecie odpowiedział: "Nie wiem kto jest najlepszy, ale Lipiński ma na pewno drugie miejsce".

Zmarł z powodu astmy.

Największe dzieła: