Ruszył program „Aktywny rodzic”. Od wczoraj (1 października) opiekunowie małych dzieci mogą składać wnioski do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o trzy nowe rodzaje świadczeń. Program ma pomóc rodzicom godzić pracę z opieką nad dziećmi do lat trzech.

Wnioski można było składać już od północy. Do południa ZUS otrzymał ich ponad 75 tysięcy. Szacuje się, że program „Aktywny rodzic” obejmie ponad 570 tys. dzieci w wieku od 1 do 3 roku życia.

Gdy dziecko nie chodzi do przedszkola czy żłobka, pracujący opiekunowie skorzystają ze świadczenia „aktywni rodzice w pracy”. Jeśli dziecko uczęszcza do żłobka, to przysługuje na nie świadczenie „aktywnie w żłobku”, które zastępuje dotychczasowe dofinansowanie żłobkowe z ZUS. Trzeci rodzaj wsparcia to świadczenie „aktywnie w domu”, które zastąpi rodzinny kapitał opiekuńczy i obejmie także pierwsze dziecko.

Aktywni rodzice w pracy

O świadczenie „aktywni rodzice w pracy” mogą wystąpić tylko rodzice i opiekunowie, którzy są aktywni zawodowo. Obejmuje dzieci od 12 do 35 miesiąca życia, które nie chodzą do żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego i nie są pod opieką dziennego opiekuna. Świadczenie wynosi 1500 zł miesięcznie na dziecko lub 1900 zł, jeżeli maluch ma orzeczenie o niepełnosprawności z odpowiednimi wskazaniami.

Pojęcie aktywności zawodowej jest tu dość szerokie. To przede wszystkim każda praca, która wiąże się z odprowadzaniem składek na ubezpieczenia społeczne, czyli zatrudnienie na umowę o pracę, zlecenie czy prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Za aktywność zawodową ZUS uzna również bycie rolnikiem z ubezpieczeniem w KRUS, pracę w służbach mundurowych, czy pobieranie stypendium doktoranckiego. Warunek aktywności spełniają też rodzice, którzy w trakcie zatrudnienia pobierają np. zasiłek macierzyński lub chorobowy.

Kluczowy jest przychód rodziców, od którego opłacają składki na ubezpieczenia społeczne. Prawo do „aktywni rodzice w pracy” uzyskają opiekunowie, których łączny przychód wynosi w miesiącu przynajmniej tyle, co wynagrodzenie minimalne (obecnie to 4300 zł brutto). Dodatkowo każdy z rodziców osobno musi mieć przychód w wysokości co najmniej połowy wynagrodzenia minimalnego. Wyjątkiem są przedsiębiorcy na ulgach składkowych (ulga na start, składki preferencyjne, mały ZUS) – im wystarczy 30 proc. minimalnego wynagrodzenia. ZUS będzie sprawdzał wysokość przychodu w każdym miesiącu, na podstawie dokumentów rozliczeniowych od pracodawców.

Aktywnie w żłobku

Na dzieci, które uczęszczają do żłobka, klubu dziecięcego lub są pod opieką dziennego opiekuna, przysługuje świadczenie „aktywnie w żłobku”. To wsparcie zastępuje dotychczasowe dofinansowanie żłobkowe z ZUS. Stare „żłobkowe” wynosi do 400 zł miesięcznie, a nowe świadczenie pokrywa koszty czesnego do 1500 zł na miesiąc. W przypadku dziecka z odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności kwota dofinansowania wynosi nawet 1900 zł. Świadczenie nie pokrywa kosztów wyżywienia.

„Aktywnie w żłobku” można pobierać do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata. Nie ma natomiast wieku początkowego, ważne tylko, by dziecko uczęszczało do placówki opieki.

Rodzice, którzy teraz mają dzieci w placówkach opieki, mogą wystąpić o „aktywnie w żłobku” do końca grudnia. Wtedy ZUS przyzna je z wyrównaniem od października. Ale nie warto zwlekać. Lepiej złożyć wniosek o nowe świadczenie już w październiku, żeby szybciej uruchomić wypłatę wyższego dofinansowania.

Aktywnie w domu

Trzecie świadczenie to „aktywnie w domu”. Przysługuje na każde dziecko w rodzinie, w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Zastępuje dotychczasowy rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO). Wynosi po 500 zł miesięcznie. Łączna kwota do wykorzystania na jedno dziecko to 12 tys. złotych – w ten limit wlicza się zarówno „aktywnie w domu”, jak i pobrane dotychczas RKO.

Opiekun, który ma przyznane RKO, może je dalej pobierać albo zamienić na inne świadczenie z programu „Aktywny rodzic”.

Jedno dziecko = jedno świadczenie w miesiącu

W danym miesiącu na dziecko można pobierać tylko jeden rodzaj świadczenia z tej listy: aktywni rodzice w pracy, aktywnie w żłobku, aktywnie w domu, dofinansowanie żłobkowe albo rodzinny kapitał opiekuńczy. Można jednak zastąpić jeden rodzaj wsparcia drugim, na przykład gdy zmieni się sytuacja zawodowa wnioskodawcy.

Jak złożyć wniosek?

Wnioski o świadczenia są tylko elektroniczne. Można je składać od 1 października przez: Platformę Usług Elektronicznych ZUS (eZUS), aplikację mobilną mZUS, portal Emp@tia lub banki, które udostępnią taką usługę. Szczegóły swoich wniosków będzie można sprawdzić w PUE ZUS oraz w aplikacji mZUS.

Wypłaty

ZUS planuje pierwsze wypłaty na przełomie listopada i grudnia. Termin wynika z tego, że weryfikacja danych rodziców nastąpi między innymi na podstawie dokumentów rozliczeniowych od ich pracodawców. A dokumenty za październik pracodawcy przekazują do 20 listopada.

Świadczenia „aktywni rodzice w pracy” i „aktywnie w domu” ZUS będzie wypłacał na rachunki uprawnionych rodziców. Inaczej jest z „aktywnie w żłobku”. Tu wypłaty trafią na konta podmiotów prowadzących placówki opieki, a one rozliczą się z rodzicami. To mechanizm znany opiekunom dzieci z dotychczasowego dofinansowania żłobkowego z ZUS.